Секунд қалай қайта анықталатын болады

Францияда XXVII Өлшемдер мен салмақтар бойынша бас конференция шеңберінде ғалымдар секундтың уақыт бірлігінің жаңа анықтамасын енгізу жөніндегі «жол картасын» қабылдады.

Жаңа анықтама оптикалық диапазонда өту ұзақтығына негізделеді.

Қазақстанда ең дәл уақытты уақыт пен жиіліктің мемлекеттік бастапқы эталоны анықтайды, ол ҚР СИМ ТРМК ҚазСтандартта орналасқан. Эталон әлемнің 80 жетекші зертханаларымен бірге уақыт пен жиілік бірлігінің негізгі стандарты болып табылатын UTC халықаралық үйлестірілген уақыт шкаласын қалыптастыруға тұрақты қатысады.

Қазіргі анықтамада «секунд — бұл цезий 133 атомының негізгі күйінің өте жіңішке ішкі деңгейлері арасындағы өтуге сәйкес келетін 9 192 631 770 сәулелену кезеңінің ұзақтығы» делінген, ол 1967 жылы қабылданған.

Технологияның одан әрі дамуы өлшемдер дәлдігін одан әрі арттыруға мүмкіндік береді. Мысалы, классикалық цезий сағатына балама ретінде физиктер оптикалық сағатты пайдалануды ұсынады. Мұндай сағаттарда стронций және итербий секілді элементтердің жоғары жиілікті «тықылдауы» қолданылады, бұл оларға уақытты одан да кіші бөліктерге бөлуге мүмкіндік береді.

Әзірге күрделі болып тұрғаны – ресми уақытты тек бір сағатты пайдаланып шығару мүмкін емес. Дүние жүзінің метрологтары бүкіл әлем бойынша жүздеген сағаттардың көрсеткіштерін орташалауы керек.

Өлшемдер мен салмақтар бойынша конференция шешімімен қатысушы елдерге уақытты өлшеу мен синхрондаудың балама әдістерін әзірлеуді жалғастыру ұсынылды. Олардың негізінде 2026 жылғы келесі кездесуге ауысудың жаңа стандарты мен кезеңі бойынша ұсыныстар қалыптасатын болады.

СИ жүйесінде секундты қайта анықтау 2030 жылға қарай болады деп жоспарлануда.