Басқаларға тәуелді: бірнеше салада суару суының жетіспеушілігі

Соңғы жылдары суармалы егіншілік дамыған еліміздің оңтүстік өңірлерінде суармалы су тапшылығы қатты сезілуде, деп хабарлайды Zerkalo.

Өздеріңіз білетіндей, Қазақстандағы орташа көпжылдық ағын жылына шамамен 100 текше метрді құрайды, онда 44% трансшекаралық және 56% – ішкі көздер есебінен қалыптасады.

ҚР Экология және табиғи ресурстар министрлігі ағымдағы жылдың вегетациялық кезеңінің тұрақты өтуін қамтамасыз ету үшін өткен жылдың желтоқсан айынан бастап дайындық жұмыстарын бастады. Ол үшін 2022-2023 жылдардағы вегетациялық және вегетациялық кезеңдердегі жұмыс жоспары бекітілді, оның шеңберінде қазіргі уақытта сыртқы және ішкі іс-шаралар іске асырылуда.

Қызылорда және Түркістан облыстары трансшекаралық ағындарға 90% - дан астам тәуелді.

Мәселен, Қызылорда облысында суармалы судың негізгі көзі Сырдария өзені болып табылады. Облыстың сумен қамтамасыз етілуі көбінесе Сырдария өзенінің ағысы бойында орналасқан мемлекеттердің су саясатына және олардың су бөлу қағидаттары бойынша ұстанымдарына байланысты. Осы бағытта су қатынастары Қазақстан, Қырғызстан, Өзбекстан, Тәжікстан және Түрікменстан республикалары арасындағы су ресурстарын бірлесіп пайдалану туралы Келісім шеңберінде реттеледі.

"Облыстағы негізгі су тұтынушы ауыл шаруашылығы болып табылады, онда суармалы жерлердің ауданы 254 мың га құрайды. Биыл Қызылорда облысында 83,9 мың га күріш егу жоспарланған, іс жүзінде 88,107 мың га егілді, - деп атап өтті Табиғи ресурстар экология министрлігі.

Сонымен қатар, өткен жылғы тәжірибе бойынша суару кезектілігі және коллекторлық-дренаждық суларды қайта пайдалану қолданылды.

Трансшекаралық мемлекеттердің Су шаруашылығы және энергетика ведомстволары басшыларының кездесуі барысында вегетациялық кезеңде Тоқтоғұл су қоймасынан су ағызуды қамтамасыз ету кестесі бекітілді.

Қазақстандық тарап жазғы уақытта жоғарғы су қоймаларынан қосымша су жіберуді қамтамасыз ету үшін Қазақстан-Тәжікстан-Өзбекстан үшжақты форматында "Бахри-Точик" су қоймасының ағымдағы жылғы маусым-тамыздағы жұмыс режимін келісті.

Отырар ауданында су тапшылығын жабу мақсатында "Қазсушар" РМК Түркістан филиалымен Арыс және Бадам өзендерінен су айдауды жүзеге асыру үшін инженер-гидротехниктерден жұмыс тобы құрылды.

Түркістан облысында вегетациялық кезең 1 сәуірден бастап қазан айына дейін жалғасады. Қазіргі уақытта алынған суды барынша пайдалану үшін суару жүйесінде су айналымы қолданылады.

"Облыста 579,018 мың га суармалы жер бар. "Қазсушар" РМК филиалы қызмет көрсететін аумақта 332,325 мың га.

Су алу жоспары 3 198,7 млн. м3 құрады, іс жүзінде алынған су көлемі - 1 469,5 млн.м3 құрайды. Барлық 18 су қоймаларында жинақталған су қоры 2 076 млрд. м3 құрайды (орта есеппен 35%). Вегетациялық кезең аяқталғанға дейін 1,5 ай қалды, барлық су қоймалары тұрақты бақылауда", - деп атап өтті ведомствода.

Жамбыл облысы вегетациялық кезеңде Қырғыз Республикасына 85% тәуелді. Облыстың 10 ауданынан 5 аудан трансшекаралық өзендердің сулылығына тәуелді - Шу өзені бойындағы Қордай және Меркі аудандары, Талас өзені бойындағы Байзақ, Жамбыл және Талас аудандары

"Шу және Талас өзендерінің сулылығы бойынша вегетациялық кезеңге арналған "Қырғызгидрометтің" алдын ала болжамы (нормадан 100-ден 120% - ға дейін) расталмады. Таулардағы түнгі салқын ауа-райы мұздықтардың еруіне теріс әсер етеді.

Бүгінгі таңда шаруа қожалықтары "Қазсушар" РМК тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығының келісімінсіз жер егіп отырғаны да басты мәселе болып табылады.

Облыстың АШТӨ арасындағы әлеуметтік шиеленісті болдырмау мақсатында ауыл шаруашылығы дақылдарын суарудың басымдығы мәселесі қаралуда. Өткен жылдардағы тәжірибе бойынша көпжылдық шөптер (бір немесе екі суарудан кейін) алынып тасталады, су айналымы мен суару кезектілігі қатаң сақталған кезде су тек қант қызылшасына, жүгеріге және бақша дақылдарына беріледі", - деп атап өтті министрлікте.

Бүгінгі таңда, экология министрлігінің мәліметтері бойынша, облыс бойынша екі ауданда – Талас және Қордай аудандарында күрделі жағдай бар.

Әділ бөлу үшін каналдар мен ауылдық округтер арасында су айналымын суару қолданылады, ал сорғы қондырғылары үшін тек түнгі суару ұсынылады.